Cebuano News: Komentaryo mahitungod sa ekonomiya
By Rodrigo S. Victoria
Naval, Biliran (6 December) -- Ang pagsaka sa peso ngadto sa P42.12 batok sa dolyar mao ang pinakalig-on nga lebel sukad kini nakaabot sa 42.07 niadtong Hunyo 6, 2000 ug diin mao kini ang may pinakamaayo nga salapi ning tuiga dinhe sa Asia. Ang peso misaka tungod sa lig-on nga mga pondasyon ug sa dinagko nga pag-abot sa cash remittances gikan sa mga Pilipinong atua sa langyaw ngadto sa ilang mga pamilya una pa moabot ang panahon sa Pasko ug ang pagsakob sa langyaw nga salapi ngadto sa stock market.
Ang Pilipinas ang magpadayon nga makaabot sa iyang gipunting nga budget deficit nga 63 ka bilyon ka pesos ning tuiga kay ang Bureau of Customs ang nakalahos na sa iyang gipunting nga kita nga 30.3 ka bilyon ($482 ka milyon) sa Nobyembre ug diin ang koleksyon sa ahensya ang naglangkob sa mokabat ug 20 porsyento sa mga kita sa gobyerno. Ang gobyerno, sa laing bahin, magbaligya sa iyang mga kabtangan ug mogasto ug ubos aron nga makaabot sa iyang gipunting.
Ang makab-ot nga kantidad gikan sa pagsapribado mokabat ug 59 ka bilyon ka pesos diha sa Enero-Oktubre ug ang gobyerno nagmalaumon nga mokita ug 46 ka bilyon ka pesos ($1.09-$1.12 bilyon) gikan sa pagbaligya sa miaging bulan sa iyang nahabilin nga 60 porsyento nga bahin sa geothermal firm nga PNOC-EDC.
Ang gobyerno malaumon nga may balanse nga budget sa sunod nga tuig ug sa pagbutang ug katapusan sa dekada na nga budget deficits.
Ang gobyerno mobayad sa mga P1 ka bilyon sa mga utang sa gipanag-iyahan sa gobyerno nga National Power Corp. (Napocor), o mga 14 porsyento sa kinatibuk-an, gamit ang halin sa pagbaligya sa iyang mga planta sa kuryente. Ang ebalwasyon sa mga utang sa Napocor nagpakita nga ang pagbayad ug una niini nga bahin sa utang sa Napocor, nga naglakip sa mga utang nga yen ang basehan, niini nga panahon ang makahimo sa kinadak-an nga mga benepisyo ngadto sa katawhang Pilipinhon.
Ang usa ka balaud sa tuig 2000 nagmando sa pagsapribado sa Napocor ug kini nag-ingon nga ang halin gikan sa pagbaligya sa kabtangan ang gamiton alang sa pagbayad sa $7.2 ka bilyon nga mga utang sa Napocor
Ang mga kabtangan nga mahilakip pagbaligya mao ang katungod sa pagpadagan sa power grid sa gobyerno, nga karon gikaptan sa National Transmission Corp. (Transco). Ang bidding alang sa 25 ka tuig nga katungod ang gikatakda sa Desyembre 12. (PIA-Biliran) [top]
